Kryeministri i vendit, Albin Kurti ka thënë se mbështetja për Ukrainën pas pushtimit nga Rusia është më shumë se politike.

Në një intervistë për agjencinë ukrainase të lajmeve UNIAN, kryeministri Kurti ka folur për luftën në Kosovë dhe Kosovën e pasluftës, perspektivën e tij për luftën në Ukrainë, marrëdhëniet Kosovë-Ukrainë etj, transmeton Arbresh.info.

Intervista e plotë e Kurtit:

Albin Kurti është kryeministër i Kosovës që nga viti 2021. Ai e mbështeti Ukrainën pas pushtimit të plotë rus dhe vazhdon ta bëjë këtë tani, sepse e kupton çmimin e lartë që paguajnë ukrainasit për lirinë e tyre. Më shumë se një çerek shekulli më parë, Kurti ishte lider studentor në luftën për pavarësinë e Kosovës. UNIAN e pyeti atë për ndihmën që Kosova ofron për Ukrainën, si jeton vendi i tij pranë fqinjit të saj armik dhe nëse Rusia do të bëhet ndonjëherë një vend demokratik.

A po e ndiqni luftën në Ukrainë?

Kurti: Ne po ndjekim ngjarjet në Ukrainë dhe jemi të indinjuar nga agresioni ushtarak i paligjshëm, i paprovokuar dhe i pajustifikuar i Rusisë kundër një shteti fqinj. Ne duam që Ukraina të fitojë. Kjo fitore, nga këndvështrimi im, do të thotë çlirim i të gjithë territorit të vendit nga trupat ruse, paqe dhe siguri për të gjithë qytetarët, respektim i sovranitetit shtetëror dhe të drejtave të njeriut. Ukraina është një vend demokratik dhe lufta e Ukrainës është një luftë për demokraci, me të cilën ne identifikohemi. Kur filloi një luftë në shkallë të gjerë në Ukrainë, të gjitha kujtimet nga e kaluara u kthyen. Edhe për ne ishte e vështirë, sepse populli i Kosovës në agresionin ndaj Ukrainës e pa gjithë tmerrin që përjetoi në vitet 1998-1999 gjatë luftës në vendin e tyre. Një arsye tjetër për mbështetjen tonë për Ukrainën është më shumë politike, e lidhur me pasojat e mundshme për Ballkanin. Mund të supozohet se Rusia ka plane për të zgjeruar luftërat që po bën. Përfshirë territorin e rajonit të Ballkanit.

Gjatë ngjarjeve zyrtare me rastin e Ditës së Pavarësisë së Ukrainës, ju thatë se lufta në Ukrainë është një luftë evropiane dhe një luftë për Evropën. A mendoni se aleatët evropianë po bëjnë mjaftueshëm për Ukrainën?

Kurti: Njëherë e një kohë, kur studionim gjeografinë, mendonim se Evropa shtrihej deri në malet Ural. Por tani shohim se Evropa përfundon aty ku kalon vija e frontit për çlirimin e Ukrainës. Në këtë kuptim, lufta e popullit ukrainas është një luftë jo vetëm për demokracinë, por edhe për Evropën, sepse Federata Ruse dëshiron të zgjerohet në kurriz të Evropës. Unë besoj se vendet anëtare të Bashkimit Evropian kanë treguar një nivel të lartë mikpritjeje dhe, në përgjithësi, janë shumë të mira në pritjen e refugjatëve ukrainas. Megjithatë, kjo nuk mjafton, sepse po flasim vetëm për aspektin humanitar. Nuk mjafton thjesht të pranosh refugjatë – është e rëndësishme të ndihmosh Ukrainën dhe ukrainasit të çlirohen. Ata luftojnë me kokëfortësi për lirinë e tyre, por për ata që mbeten në territoret e pushtuara çdo ditë është tmerr dhe tmerr. Ia vlen të kujtohet kjo. Nga këndvështrimi im, Bashkimi Evropian ka arritur shkallën më të lartë të unitetit për shkak të luftës në Ukrainë. Por jam i bindur se ata mund të bëjnë më shumë për luftën tuaj për pavarësi dhe liri.

Gjatë luftës, NATO u zgjerua me shtimin e Suedisë dhe Finlandës. Tani është e nevojshme që edhe Bashkimi Evropian të zgjerohet dhe të ndihmojë e të mbështesë më tej luftën çlirimtare të popullit ukrainas.

Ukraina nuk e ka njohur ende pavarësinë e Kosovës. Ekziston një mendim se kjo nuk ndodhi për shkak të Krimesë, e cila u aneksua nga Rusia në 2014. Sipas jush, a janë situatat e ngjashme?

Kurti: Para disa vitesh, një gazetar më pyeti: “Nëse pavarësia e Kosovës është shpallur në mënyrë të njëanshme dhe interpretohet si realizim i të drejtës për vetëvendosje, atëherë po për vetëvendosjen e Krimesë, sepse atje ka pasur referendum? ” Unë u përgjigja se vetëvendosja është demokratike dhe në referendumin e Krimesë pashë ushtarë rusë që mbanin kuti votimi. Ne nuk mund të pretendojmë se kjo është një shprehje demokratike e vullnetit apo garantim i së drejtës për vetëvendosje. Gazetari nuk kishte më pyetje.
Në përgjithësi, flasim për raste të kundërta, sepse Krimenë e ka pushtuar një shtet i huaj – Federata Ruse, ndërsa Kosova është çliruar. Në territorin e saj jetojnë 92% e shqiptarëve që donin të çliroheshin nga Serbia. Kjo lëvizje u përkrah edhe nga pakicat kombëtare. Përveç kësaj, shumë serbë, të cilët përbëjnë 4% të popullsisë së Kosovës, gjithashtu dëshirojnë të jetojnë këtu dhe të mos jenë nën direktivat e Beogradit.
Në vendin tonë në vitet e 90-ta u shpalos një luftë popullore për çlirim, e udhëhequr nga Ushtria Çlirimtare e Kosovës. Si kundërpërgjigje, Serbia filloi gjenocidin. Dhe ai nuk ishte i pari. Serbia ka kryer shfarosjen me cak të shqiptarëve në territorin tonë në fund të shekullit të 19-të, pastaj gjatë Luftës Ballkanike, Luftës së Parë dhe të Dytë Botërore. Imagjinoni, në vitin 1999, 19 anëtarë të NATO-s vendosën së bashku të bombardojnë një vend evropian – Serbinë. Sot shohim se 19 vende nuk mund të pranonin as një deklaratë për shtyp për disa çështje.
Pastaj ata thanë së bashku – “po, ne duhet t’i bombardojmë”. Kjo është e keqe, por ishte e vetmja mënyrë për të ndaluar gjenocidin. Situata ishte e tillë që çlirimi i Kosovës ishte kryengritje e popullit dhe e Ushtrisë Çlirimtare. Dhe ndërhyrja e NATO-s nuk mund të krahasohet me pushtimin e Krimesë.

Keni kontakte me autoritetet ukrainase? A ka ndonjë përparim në marrëdhëniet ndërmjet liderëve të Ukrainës dhe Kosovës?

Kurti: Vitin e kaluar pata mundësinë të marr pjesë në një takim midis presidentit ukrainas Vladimir Zelensky dhe liderëve ballkanikë në Athinë. Në të njëjtën kohë, nuk kishte asnjë takim të veçantë mes nesh. Para kësaj, pata një bisedë telefonike me ministrin e atëhershëm të Punëve të Jashtme të Ukrainës Dmitry Kuleba. E takova edhe gjatë Forumit Ekonomik Botëror në Davos, sërish bashkë me liderë të tjerë ballkanikë.
Mendoj se në mesin e autoriteteve ukrainase ka disa analogji të gabuara mes situatës në Donbas, Krime dhe Kosovë. Sa për mua, nëse ka paralele, kjo është vetëm midis forcave proruse dhe strukturave ilegale të Rusisë në Krime dhe Donbass dhe strukturave serbe që kemi në Kosovë, veçanërisht në veri.

Pavarësisht gjithçkaje, vendi juaj tashmë po ndihmon Ukrainën. Pse? Çfarë lloj ndihme është kjo?

Kurti: Ne jemi pjesë e Koalicionit të Çminimit prej 22 vendesh, të udhëhequr nga Lituania, brenda Grupit të Kontaktit të Mbrojtjes së Ukrainës. Xhenierët kosovarë kanë përvojë shumë të mirë në deminimin e zonave në periudhën e pasluftës. Tashmë ushtria jonë, Forcat e Sigurisë së Kosovës, po zhvillon trajnime për ushtrinë ukrainase në qendrën e trajnimit të kërkim-shpëtimit, si dhe kurse në mbrojtje kimike, bërthamore dhe biologjike. Më shumë se 100 ukrainas janë trajnuar për pastrimin e minave në trajnimet e MAT Kosovë në bashkëpunim me Forcat e Sigurisë së Kosovës. Ministria jonë e Mbrojtjes, së bashku me Ministrinë e Mbrojtjes së Mbretërisë së Bashkuar, në kuadër të bashkëpunimit Interflex, trajnojnë rekrutët e Forcave të Armatosura të Ukrainës në taktikat luftarake. Deri më sot, në kuadër të këtij operacioni janë trajnuar tashmë 34 mijë ushtarë. Përveç kësaj, ne dërguam dy paketa ndihme ushtarake për Forcat e Armatosura të Ukrainës. E para përfshinte kamionë taktikë ushtarakë dhe automjete të tjera, e dyta – 10 mijë predha mortajash të kalibrave të ndryshëm.
Edhe pse Kosova nuk është anëtare e BE-së, ajo iu bashkua vullnetarisht 13 paketave të sanksioneve të BE-së kundër Rusisë, Bjellorusisë dhe përfaqësuesve të tyre, si dhe mbështeti të gjitha sanksionet e SHBA-së, duke ndaluar hyrjen e personave me pasaporta ruse ose karta rezidenti. Ka disa përjashtime, për shembull për diplomatët. Kuvendi i Kosovës miratoi rezolutën për pranimin e mundshëm të deri në 5 mijë refugjatë nga Ukraina. Regjimi i vizave për qytetarët ukrainas u anulua në mënyrë të njëanshme përkohësisht. Së bashku me partnerët evropianë po zbatojmë programin “Qëndrimi në Kosovë”, i cili parasheh pritjen dhe mbështetjen e 20 gazetarëve ukrainas. Aktualisht, 14 prej tyre jetojnë në Prishtinë dhe vazhdojnë të punojnë për mediat e tyre.

Kurti: Ne mbështesim Ukrainën për dy arsye. Së pari, nga ana humanitare, ne mendojmë se kjo është detyra jonë. Kur dikush ka nevojë për ndihmë, ne duhet të solidarizojmë, sepse kjo është ajo që na bën njerëz. Dhe, së dyti, ne besojmë se populli ukrainas dhe shteti ukrainas janë në anën e duhur të historisë, duke mbrojtur pavarësinë e tyre. Kjo është arsyeja pse ne e mbështesim atë.

Këtë vit bëhen 25 vjet nga përfundimi i luftës në Kosovë. Cila përvojë e vendit tuaj do të ishte e dobishme për Ukrainën pas luftës me Federatën Ruse?

Kurti: Duke pasur parasysh përvojën tonë, kam një supozim se pas luftërave shkatërruese ka gjithmonë një kërkesë për privatizim më të madh dhe ju duhet të kuptoni se kjo qasje mund t’ju shkatërrojë ekonomikisht. Kujdes nga korporatat e mëdha që duan të blejnë potencialin e zhvillimit – kapacitetin e prodhimit, tokën ose burimet e tjera shumë lirë, sepse jeni të shkatërruar. Dëshira për privatizim i sjell korporatat e mëdha në vendet e shkatërruara të pasluftës, ku njerëzit janë shumë të uritur për investime, dhe kjo mund të abuzohet. Prandaj, ka një tundim për të shitur gjithçka dhe për të kryer privatizimin, por ky do të ishte një gabim i madh.
Dhe së dyti, duhet të koordinoni aktivitetet e donatorëve në vend dhe të rregulloni grantet që merrni. Ju duhet të keni programin tuaj me strategji, projekte, ngjarje, dhe pastaj t’u tregoni donatorëve se çfarë ju nevojitet, kërkesa duhet t’i paraprijë ofertës dhe jo anasjelltas.
Këtu janë dy këshilla: jo – privatizimi i madh, dhe sa herë ka ndihmë dhe donatorë, kontrolloni dhe pyesni se çfarë saktësisht ju nevojitet.

Sipas jush, a është e mundur të ndëshkohen me drejtësi kriminelët e luftës pas luftës?

Kurti: Duhet të jetë e mundur. Por nuk mendoj se do të jetë e lehtë pa ndryshime demokratike në Federatën Ruse. Edhe nëse ushtria ruse largohet nga Ukraina, nuk e shoh se si të gjithë kriminelët e luftës që keni identifikuar do të përballen me një gjyq të drejtë. Presidenti despotik rus Vladimir Putin është akuzuar, por kush do ta arrestojë? Mendoj se mosndëshkimi do të jetë shumë zhgënjyes.
Para së gjithash, është e rëndësishme të dokumentohen mirë krimet. Por nxjerrja e kriminelëve të luftës para drejtësisë do të marrë shumë kohë dhe nuk do të jetë e lehtë nëse nuk ndodhin ndryshime demokratike në Federatën Ruse. Dhe sinqerisht, nuk e shoh që kjo të ndodhë së shpejti.
Jam i bindur se Moska dhe arkivat e tjera ruse përmbajnë të gjitha provat e gjenocidit në Ukrainë. Sepse vrasjet që ushtria ruse kryen në vendin tuaj nuk janë rezultat i disa ushtarëve dhe oficerëve të pamatur që pinë shumë vodka. Këto janë të gjitha planet e Kremlinit dhe këto plane janë në arkiva. Në një moment, këto arkiva duhet të hapen.

Si të jetosh pranë një fqinji që dëshiron të të vrasë? E kam fjalën për fqinjësinë e Kosovës dhe Serbisë. A ka ndonjë rekomandim nga ky pozicion për ukrainasit, të cilët do të mbeten fqinjë të rusëve pas luftës?

Kurti: Një fqinj i pasjellshëm duhet të qëndrojë në shtëpinë e tij. Ne nuk mund ta ndryshojmë historinë, nuk mund të ndryshojmë gjeografinë, por mund të kemi një të ardhme më të mirë. Pa dyshim, Ukrainës do t’i duhet një ushtri e fortë edhe pas çlirimit dhe askush nuk do të jetë i sigurt derisa Rusia të bëhet një demokraci. Kjo do të thotë se ndoshta do të bëhet një republikë ose federatë republikash sesa një perandori e shekullit të 18-të.
Ju nuk mund të flini i qetë nëse fqinji juaj dëshiron të jetë një perandori. Dhe ky është një problem që e kemi edhe me Serbinë. Ky vend quhet republikë, por po ta shikosh me vëmendje, sillet dhe vepron si një monarki, ku presidenti ka shumë pushtet për të respektuar të drejtat e njeriut, pluralizmin dhe të gjitha ligjet.
Serbia nuk i është bashkuar sanksioneve anti-ruse dhe është një nga vendet evropiane që vazhdon të bashkëpunojë me Rusinë. Ju thatë se ishte një Rusi e vogël në Ballkan, apo jo?
Po, mendoj se Aleksandar Vuçiq është “Putini i vogël”. Serbia dhe Rusia bashkëpunojnë dhe kryejnë tregti armësh. Serbia ka nënshkruar një marrëveshje të tregtisë së lirë me Rusinë. Federata Ruse është partneri i katërt më i madh tregtar i Serbisë pas Gjermanisë, Kinës dhe Italisë.
Përveç Gazpromit, Serbia bashkëpunon me Lukoil, Hekurudhat Ruse, BTB Bank, Rosatom, Roscosmos, Sberbank, të cilat janë kompani të sanksionuara. Nga shkurti deri në qershor 2022, në Serbi janë regjistruar 360 kompani të reja dhe 960 sipërmarrës nga Federata Ruse.
Yandex ka konfirmuar se do të hapë një zyrë të re në Serbi me 2000 punonjës. Andrey Kirnov, kreu i misionit tregtar rus në Serbi, njoftoi se zyra do të bëhet dega kryesore e kompanisë në Evropë.
Beogradi gjithashtu refuzoi t’i bashkohet sanksioneve perëndimore kundër Rusisë për shkak të luftës në Ukrainë. Gjatë votimit të 11 rezolutave të Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në mbështetje të integritetit dhe sovranitetit të Ukrainës, si dhe kundër pushtimit rus të Krimesë, Serbia kundërshtoi 10 prej tyre dhe në një rast nuk mori pjesë në votim.

Si mund ta luftoni agresionin e informacionit? Në fund të fundit, Rusia po bën vazhdimisht një luftë informative kundër Ukrainës, dhe Serbia po bën të njëjtën gjë në Kosovë.

Kurti: Në Kosovë nuk kemi një burim të vetëm destabilizimi me të cilin nuk mund të përballemi. Por disa gjëra që vijnë nga jashtë janë shumë më të fuqishme dhe komplekse. Kjo është arsyeja pse, së bashku me partnerët tanë perëndimorë, ne po bëjmë gjithçka që mundemi për të luftuar fushatat e dezinformimit dhe dezinformimit që janë në themel të luftës hibride. Ne po forcojmë gjithashtu sigurinë tonë kibernetike. Ka pasur shumë përpjekje hakerimi si sulmet DDoS të cilat krijojnë norma të larta kërkesash dhe si rezultat uebsajti ynë i qeverisë ka rënë në disa raste. U sulmuan edhe faqet e internetit të ministrive të ndryshme.
Moska e ka zgjeruar praninë e saj në Serbi përmes bashkëpunimit me Ministrinë e Punëve të Brendshme, veçanërisht me inteligjencën, dhe kjo ka pasoja.
Si e garanton bashkësia ndërkombëtare sigurinë e Kosovës? Ukraina kishte garanci sigurie, e kam fjalën për Memorandumin e Budapestit, por nuk funksionoi.
Kam besim të madh në NATO. Mendoj se brezi ynë nuk mund të krijojë një ombrellë më të mirë sigurie për demokraci dhe përparim sesa Aleanca e Atlantikut të Veriut. Prandaj, unë me të vërtetë dua të shoh NATO-n të forcohet në të gjithë botën, por veçanërisht në Evropë. Dhe garancitë e sigurisë që na duhen duhet të jenë në kuadër të aktiviteteve të saj.

A mendoni se kjo është e ardhmja e Ukrainës dhe Kosovës? Dhe sigurisht, Bashkimi Evropian?

Kurti: Po, te dyja. Unë mendoj se nëse doni mirëqenie sociale dhe përparim demokratik, atëherë ju duhet BE-ja. Nëse doni siguri dhe paqe, është NATO. Vendet tona kanë nevojë për anëtarësim në të dyja organizatat.

Po për të ardhmen e Rusisë? A do të jetë një vend demokratik?

Kurti: Tani duket sikur Federata Ruse nuk po shikon nga e ardhmja, por nga e kaluara. Rusët duan të kthehen. Prandaj, ky vend udhëhiqet nga një person që, nga njëra anë, është nostalgjik për “epokën e artë” të Perandorisë Ruse, dhe nga ana tjetër, ka një qëndrim jashtëzakonisht negativ ndaj Perëndimit dhe faktit që Rusia nuk është më. Nr 2 në zhvillimin e saj në botë. Në gjysmën e dytë të shekullit të 20-të ata gëzonin këtë atmosferë të të qenit pak prapa SHBA-së, por tani ata po rrëshqasin në njëfarë mënyre në renditjen e fuqisë dhe forcës.
Për mendimin tim, ky kombinim i nostalgjisë dhe negativitetit është mjaft i pashpresë. Nuk mund të themi se disa kombe ose njerëz janë të këqij, por rrethanat mund të zhvillohen në atë mënyrë që qeveria të rrëshqasë në autoritarizëm dhe ata e perceptojnë këtë.
Gjyshërit tanë luftuan kundër fashizmit gjerman dhe italian, dhe tani brezi ynë po lufton kundër rusit. Prandaj, imuniteti absolut nga fashizmi nuk ekziston. Dhe tani, për fat të keq, populli i Rusisë, me një ndërprerje të vogël, ka kaluar nga një ekstrem në tjetrin – nga komunizmi në fashizëm.